1. Geef het goede voorbeeld

Als docent kun je als rolmodel de leesvaardigheid en het enthousiasme van je leerlingen stimuleren (o.a. Applegate et al., 2014). Lees (de nieuwste) Young Adults boeken, laat zien in de klas dat je leest en praat over boeken met je leerlingen. Goed voorbeeld doet goed volgen.

2. Laat leerlingen zelf kiezen

Leerlingen zijn meer betrokken als ze zelf kunnen kiezen wat ze lezen (o.a. Guthrie & Wigfield, 2000). Zorg ervoor dat je de interesses en het leesniveau van je leerlingen kent, zodat je de leerlingen die dat nodig hebben kunt begeleiden bij het vinden van een passend boek.

3. Zorg voor sociale verbondenheid

Interacties over boeken met klasgenoten en docenten kan de sociale verbondenheid stimuleren en de leesmotivatie verhogen (o.a. Antonio & Guthrie, 2008). Laat leerlingen (in groepjes) leesactiviteiten organiseren en uitvoeren zoals boekenruilmarkten, schrijversbezoeken en leesclubs. Laat ze ook meedenken over het inrichten van een prettige leesruimte.

Boekentips om je collectie mee uit te breiden

Bovenstaande tips staan of vallen met goede boeken. Esther Valent, Informatieconsulent bij Bibliotheek Kennemerwaard, stelde een boekenlijst met ‘must reads’ samen voor jongeren en hun docenten. Heb jij deze YA-boeken al gelezen?

Boekentips jongeren 12+

Doodschop van Gerard van Gemert

De jonge topvoetballer Stijn probeert samen met zijn boezemvriend Storm een smokkelzaak op te lossen voor Interpol, terwijl hij zich tegelijkertijd moet voorbereiden op de Champions League. Ook in lettertype Dyslexie beschikbaar.

Tieners Tess, Nina, Lars en Jordy geven een illegaal feest, geïnspireerd door wilde verhalen over een eerder feest waarbij als spel mensen in elkaar getrapt werden. Maar dan komt de originele organisatie hun bijeenkomst verstoren.

Prachtig geïllustreerd verhaal verteld door de oudere halfzus van farao Toetanchamon, die later ook zijn vrouw werd. Was genomineerd voor de Woutertje Pieterseprijs in 2022.

Sophie voelt zich in de steek gelaten door haar gescheiden ouders en door haar vriend. Ze stopt met haar mbo-opleiding en boekt stiekem een vliegticket naar Vietnam. Tijdens het backpacken en na een heftige gebeurtenis in Laos leert ze nieuwe mensen kennen en overwint ze haar onzekerheden. Afwisselend luchtig en serieus.

Sprookje over zes broers die in de oorlog om de beurt worden opgeroepen door het leger. Ze moeten zich melden bij een grenspost in de woestijn. Ze betalen de wachtpost ieder met een verhaal, in de hoop hun jongste broer voor het leger te behoeden. Met veel sfeervolle pentekeningen in kleur.

In het Londen van 1940 schuilt Ella van 14 jaar in de tunnels van de Ondergrondse als de bommen vallen, meestal met haar broertje Robbie. Ze is net een jaar ziek geweest en is nog erg zwak. Ze leert daar Quinn en Jay kennen en Quinns oudere broer Sebastiaan die is verstoten door de familie. Ze zijn alle vijf op hun eigen manier bezig met de oorlog en wat dat voor hun toekomst betekent. Soms angstaanjagend, soms vol van hoop.

Claire (16 jaar) wordt opgejaagd door twee gewapende jongens. Als het haar lukt 24 uur uit hun handen te blijven, dan krijgt ze € 10.000,-. Als het niet lukt, betekent dat haar dood.

Mylo (16 jaar) en zijn beste vriend Mees voeren een experiment uit met een kogel waarbij Mees om het leven komt. Geteisterd door schuldgevoel reist Mylo met zijn opa door Amerika, waar hij achter een duister familiegeheim komt. Ontving de Zilveren griffel in 2023.

Demi en Billy (afwisselende ik-persoon) zijn met de vierdejaars op schooltrip naar Barcelona. Een leerkracht komt niet opdagen. Wat is er met hem gebeurd? Als een leerling een ongeluk krijgt en er creepy berichten op WhatsApp verschijnen, loopt de spanning hoog op. Margje Woodrow is erg geliefd om haar spannende boeken.

Boekentips jongeren 15+

Zolang de citroenbomen bloeien van Zoulfa Katouh

Een Syrische farmaciestudente werkt als vrijwilliger in het ziekenhuis van Homs en blijft als enige van haar familie over. Het verhaal gaat over haar twijfel om al of niet te vluchten, wat ze uiteindelijk doet met een fotograaf waar ze bevriend mee is geraakt. Beste boek voor jongeren 2023 in de categorie vertaald.

Fantasyverhaal over het bloedkind Priya Chkadhari, geboren tijdens de bloedmaan. Ze is haar leven niet zeker tot ze wordt aangenomen als student in Kuwatta bij het grootste militaire fort van het land. Beste boek voor jongeren 2023 in de categorie oorspronkelijk Nederlands.

Sprookjesachtig verhaal over Taran, een gewiekste dief, die zich in de nesten als hij steelt van de beruchte magiër Gifoog. Als straf moet zijn tweelingbroer Amir meedoen aan het Labyrinth, een magisch toernooi voor criminelen, waarin hij moet strijden voor zijn vrijheid. Spannend en indrukwekkend.

De 15-jarige Joshua moet van 2 havo naar 3 vmbo, terwijl hij ook zijn liefste vriendin Zivan moet missen die gedwongen terug gekeerd is naar Irak. Bovendien zijn Joshua’s ouders net gescheiden en moet hij wennen aan zijn heftige nieuwe klasgenoten. Gelukkig kan hij zijn emoties kwijt in het tekenen. Deels waargebeurd verhaal.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog komt een groep studenten in verzet tegen de deportatie van Joden vanuit de Amsterdamse Joodse Schouwburg. Kaat en Rosie smokkelen met hulp van kinderverzorgster Josephine veel Joodse kinderen uit de crèche ertegenover om ze te laten onderduiken. Deels gebaseerd op een waargebeurd verhaal.

Allison (16 jaar) besluit van huis weg te lopen als haar vader haar begint te mishandelen. Als ze na een overnachting in een oude schuur de demente Marla ontmoet, groeit er begrip en een band tussen hen. En gloort er weer een toekomst voor Allison. Verhaal in poëtische korte zinnen.

Shawn Holloman (19 jaar) is op straat vermoord. Zijn broer Will (15 jaar) wil wraak nemen op de vermoedelijke moordenaar, Carlson Riggs. Gewapend met Shawns pistool stapt Will in de lift. Maar tijdens de rit, die het hele boek duurt, slaat de twijfel toe. Het inkijkje in zijn hoofd leest als een trein.

Fantasyverhaal over een maatschappelijk werker bij het Ministerie van Toezicht Magische Jongeren, die onderzoekt of zes magisch begaafde, maar risicovolle jongeren in een weeshuis op een eiland een te groot gevaar voor de samenleving vormen. Prachtig om te lezen hoe hij een band krijgt met ieder van hen en het feit dat zij ‘apart’ zijn als hun kracht gaat zien.

Het dorp van de 17-jarige Ben en zijn moeder wordt opgeschrikt door een reeks zelfmoorden onder jongeren. Drie jaar eerder maakte Kim, Bens oudere zus, een einde aan haar leven. De zelfmoorden blazen het smeulende verdriet van Ben en zijn moeder opnieuw aan en zetten hen in het middelpunt van een mysterie waarmee ze niets te maken willen hebben. Beklemmend verhaal waar duidelijk wordt dat mensen met hetzelfde verdriet elkaar toch niet altijd kunnen helpen.

Lily (14 jaar) is in 2149 een bekende influencer. Ze maakt zich niet erg druk om alle pandemieën of het ernstig ontregelde klimaat; ze wil vooral tweehonderd miljoen volgers krijgen. In New York ontmoet ze de aantrekkelijke Samuel, met wie ze aan boord van een zeilschip gaat. Het wordt een levensgevaarlijke tocht. Dit verhaal laat de gevaren van de klimaatopwarming zien, waartegen Lily met haar nieuwe vrienden in het geweer komt. Er zijn twee vervolgen verschenen, namelijk Storm en Staal.

Wat kun je nog meer doen?

Praten met leerlingen over wat je leest

Sociale verbondenheid creëer je bij uitstek door te praten over boeken en verhalen. Dit is een van de succesfactoren voor het bevorderen van de leesmotivatie, aldus Aidan Chambers, de Britse schrijver en leesbevorderaar. Wil je leren hoe je goede gesprekken over boeken in je klas organiseert? En wil je je kennis over lezen, rijke taal, literatuur en leesonderwijs vergroten? Meld je dan aan voor onze Masterclass praten met kinderen over wat je leest.

Een rijke leescultuur op jouw school ontwikkelen

Wil je een stapje verder gaan en op jouw school tot een rijke leescultuur komen die leerlingen aanzet tot lezen? Dan is de praktische tweedaagse training De literaire school iets voor jouw sectie Nederlands. De training gaat in op jullie specifieke situatie. Samen ontwikkelen jullie een visie en gaan jullie onderzoeksmatig aan de slag met vakinhoud, vakdidactiek en interventies op school- en klassenniveau.

Over Esther

Esther Valent is Informatieconsulent Ontwikkeling & Ontplooiing en Educatie bij Bibliotheek Kennemerwaard. Ze is sinds 1991 werkzaam bij verschillende bibliotheken in Noord- en Zuid-Holland en bij ProBiblio. In 2022 rondde ze de opleiding tot Community Librarian af. Bibliotheek Kennemerwaard is een van onze partners rond lezen.